Het omarmen van technologie zou zomaar kunnen betekenen dat bouwbedrijven makkelijker nieuwe mensen kunnen aantrekken. In ieder geval zal het een thema worden bij het werven van nieuw talent.
We zijn hem (of haar) voor het gemak alweer vergeten. Die kredietcrisis. Van alle bedrijfstakken is de bouw het aller hardst geraakt. Vele zijn er bezweken. Inmiddels zit de bouw weer in de lift. De afgelopen vier jaar laten deze bedrijven groeipercentages zien die structureel boven die van de Nederlandse economie liggen. Toch hebben we met zijn allen in de tijd van krimp niet aan genoeg innovaties gewerkt. Nu is de beperkende factor weer het vinden van de juiste mensen. Terwijl ik ook lees dat de branche eigenlijk 50% productiever wil worden met 20% minder kosten. Zou dit ambitieuze streven met technologie bereikt kunnen worden? En hoe wapen je je tegen een volgende crisis?
Omzet bouwbedrijven groeit jaar op jaar
De omzet stijgt snel en heeft de top van 2008 geëvenaard. Ik houd er wel van, positief denken. Is ook veel makkelijker. Er komt veel werk aan, dus het gaat goed… toch? Vele bouwbedrijven zijn nog aan het herstellen en proberen weer vet op de botten te krijgen. Bovendien blijven voor veel bouwbedrijven de marges onder druk te staan. In de crisisjaren zijn de vakvrouwen en vakmannen hun baan kwijtgeraakt om vervolgens als zzp’er terug te keren. De vraag is groter dan het aanbod, dus de zzp’er verhoogt zijn tarief. Vorig jaar zijn de bouwkosten met maar liefst 8,5% gestegen. Kortom er is weinig ruimte voor een miscalculatie.
Toch zie je het ook nog fout gaan. In mijn toeristische dorp op de Veluwe is een appartementencomplex met winkels en horeca in aanbouw. Met de oplevering in zicht gaat het bouwbedrijf failliet. Volgens de failliete ondernemer komt dit omdat de onderaannemers (veelal zzp’ers) steeds duurder werden en dit niet doorbelast kon worden aan de opdrachtgevers. Hierdoor teerde men in op reserves en uiteindelijk bleef er een enorm gat over.
Als de marges onder druk komen te staan is creativiteit een belangrijk aspect geworden. De concurrentie komt met innovatie, een nieuw product of geoptimaliseerd proces dat positief bijdraagt aan de marge. Traditionele handmatige processen kosten meer tijd dan je denkt, automatiseer dat bijvoorbeeld. Toch concurreren de meeste bouwbedrijven veel meer op prijs dan op vernieuwing.
Innovatie als succesfactor in de bouw
Meer omzet is niet altijd goed, immers van omzet kan je niet pinnen. Een van de mogelijkheden om het verdienmodel te veranderen én de marges te verbeteren, is innovatie. Innovatie kan op termijn kosten verminderen, de kwaliteit verhogen en/of de bouwtijd verkorten waardoor de marges van bouwbedrijven omhoog kunnen.
De bouw wordt, zeker door buitenstaanders, vaak omschreven als een traditionele branche die niet zo veel op heeft met innovatie. Tijdens de crisis zijn bouwbedrijven zich gaan toeleggen op kostenbesparingen om nog enige marge te behalen. Investeringen in nieuwe kennis en technologie bleven hierdoor uit. Dat blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) onder vierduizend leden van Bouwend Nederland (2018).
Bij innovaties gaat het om de ontwikkeling en toepassing van nieuwe producten, processen of diensten. Het belang van innoveren is voor het ene bedrijf groter dan voor het andere bedrijf. In hoeverre bedrijven vinden dat zij moeten innoveren om te kunnen voortbestaan is per bedrijf verschillend. Iedere ondernemer heeft zijn redenen om te innoveren. Bijvoorbeeld om te voldoen aan de klantbehoefte of om onderscheidend te kunnen zijn ten opzichte van de concurrent.
Innovatie kan een effectief instrument zijn om de omzet en winstgevendheid van het bedrijf te verhogen. Hoewel we het vaak als grote kostenpost beschouwen. Dat hoeft helemaal niet. Namelijk Microsoft biedt het Power Platform aan waarmee jij en ik zelf apps kunnen maken die bepaalde zaken automatiseren. Denk aan de urenregistraties, de kwaliteitsdocumenten op de bouw zelf en de leveringen van toeleveranciers. Alles is papier. Terwijl we allemaal een smartphone op zak hebben. Lees over dit krachtige platform »
Profiteren van de innovatiestimulans door de Bouwagenda
Innovatie binnen de bouw wordt op verschillende manieren gestimuleerd. Binnen de Bouwagenda zijn bijvoorbeeld verschillende initiatieven ontwikkeld. De Bouwagenda is een nationaal innovatieprogramma voor de hele bouw waarbij de overheid, kennisinstellingen, marktpartijen en belangengroepen samenwerken.
Ondanks de goede bedoeldingen is slechts een handjevol van de bouwbedrijven gaan investeren in innovatie. Dit blijkt uit de enquête van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Slechts 30% van de ondervraagde bouwbedrijven houdt zich daadwerkelijk bezig met innovatie. Deze bedrijven investeren 2,4% van hun omzet hieraan. Om de ambitie van 20% minder kosten en 50% meer productiviteit te verwezenlijken lijkt zo moeilijk te realiseren.
Veel werkzaamheden zijn repeterend. Denk bijvoorbeeld aan wetgeving en het aanbestedingsbeleid. Dit kan je als belemmering zien en een moetje waar je veel tijd aan kwijt bent. Aan de andere kant zijn dit zaken die bij alle projecten weer terugkeren. In de ICT werken we met templates om geautomatiseerd software uit te rollen en geautomatiseerd servers aan en uit te zetten. Deze gedachte kan worden geadopteerd door de bouw. Als je hierdoor de productiviteit kan vergroten kan je zo terugkerende kosten besparen. Zo heeft McKinsey berekend dat innovatie de productiviteit 5-10 keer kan vergroten.
Op die manier gaat innovatie voor je werken.
Productiviteit verhogen als KPI in de bouw
Het verbeteren van je productiviteit is een thema voor alle bedrijven. In mijn branche hebben we het dan vaker over de moderne werkplek en hoe je met gebruikersadoptie en het omarmen van allerlei technologie repeterend werk automatiseert. Ik geloof dat ook de bouw kan profiteren van standaardisatie. Een van de voorbeelden die je al ziet in de bouw is prefabricage. Huizen worden steeds sneller gebouwd omdat er al steeds meer in een fabriek vooraf gemaakt wordt.
Laten we niet doen dat innovatie en het inzetten van technologie de heilige graal is. Het hebben van een duidelijke strategie, samenwerken en procesbeheersing dragen bij aan het vergroten van de marge en verhogen van de productiviteit. Belangrijke succesfactoren voor de ambitie uit de eerste paragraaf.
De bouw heeft met veel grillen te maken. Denk aan de energietransitie, verduurzaming en verstedelijking. Klanten vragen in toenemende mate om duurzame en innovatieve oplossingen. Bovendien werken er veel partijen aan een project. Onderling slim samenwerken aan dezelfde documenten maakt fouten in versiebeheer kleiner.
De inzet van ICT in de verschillende fasen is belangrijker dan ooit. Het wiel telkens opnieuw uitvinden is zonde van de productiviteit, tijd en geld. Bovendien raakt de bouw een serieus deel van de tijd kwijt aan herstelwerkzaamheden. Technologie als IoT, robotisering 3D modellen, virtual reality en procesautomatisering kan dit voor een groot deel voorkomen. Als alle partijen toegang hebben tot dezelfde data neemt het falen af. Het continu optimaliseren van processen en het reduceren van de faalkosten is een andere manier van sturen dan alleen op kostenbesparing.
Creativiteit en technologie inzetten vergroot innovatie
Traditioneel vecht de bouw om orders op prijs. Terwijl de marges al zo dun zijn. Er zijn ook signalen dat er een nieuwe crisis komt. Daar schreef Cobouw een artikel over. De overheid vindt dat de bouw zich daar beter tegen moet wapenen. En dat kan alleen maar als je marge verbeterd. Kortom we moeten haast op zoek naar mogelijkheden om op een andere manier waarde te realiseren. Hoe kan je onderscheidend zijn? Laten we de circulaire economie als voorbeeld nemen. Wie koopt er nog een auto? Je kan je koffie thuis al afrekenen per kopje en je wasmachine per wasbeurt. Zelfs je matras kan je per maand betalen. Ik had het overigens wel lachen gevonden als dat ook per nacht kon 😊.
In mijn branche omarmen steeds meer bedrijven de DevOps cultuur. Een manier om vooral in kleine stapjes vooruit te gaan en zoveel mogelijk te automatiseren. Kortom wees creatief. Traditioneel is ieder project een op zichzelf staand geheel. Mijn vader is architect en staat aan de vooravond van de bouw van appartementen, winkels, horecagelegenheden en bedrijfspanden. In ieder project zitten terugkerende elementen. Bij appartementen is de indeling ongeveer gelijk, kan je van die tekeningen geen sjablonen maken? Kan je bepaalde projecten niet met een vaste kern onderaannemers uitvoeren. Om op die manier de faalkosten en opleverfouten terug te dringen.
Elke transformatie vergt inspanningen om mensen aan boord te krijgen. Oftewel draagvlak creëren. Hoe zorg je dat je waarde gaat toevoegen? Maak inzichtelijk wat men kan verwachten, wat dit voor waarde met zich mee kan brengen. En wat het betekent voor klanten, mensen en investeringen. Lees hoe jij de kloof kan overbruggen »
Vieren van successen is belangrijk. Hoewel dat in de bouw vaak wel goed zit. Het hoogste punt en de oplevering worden gevierd.
Nieuwe innovatieve trends voor de bouw
In bovenstaande video zijn negen technologische trends te zien. Technologie kan steeds meer voor je gaan werken. Hierdoor veranderen de rollen en heb je voor bepaalde werkzaamheden geen mensen meer nodig. Dat is voor de bouw goed nieuws omdat die mensen nu niet te vinden zijn. Voor sommige trends zal je zien dat je andere type mensen nodig hebt.
Samenwerken een belangrijke factor in succes
Samenwerken is niet nieuw. Onze maatschappij verandert in sneltreinvaart. Dit vraagt om flexibiliteit en aanpassingsvermogen van jou en je bedrijf. Maar het brengt ook kansen met zich mee. Kansen die zich voordoen door te vernieuwen: door dingen anders te doen en andere dingen te doen. En hoe kom je dan tot vernieuwing? Wat kun je zelf doen en wat is de meerwaarde van vernieuwing via samenwerking?
Niet alleen bij bouwbedrijven leeft soms nog de ouderwetse opvatting over samenwerken. Terwijl de bouw traditioneel juist heel veel samenwerkt. Er zijn meerdere partijen betrokken bij het uitvoeren van een project. Toch is de onderlinge verstandhouding van boven naar beneden. Waarom zou je het niet als een community – keten – beschouwen. Dus samen het project uitvoeren en samen creatief zijn om uiteindelijk een mooi resultaat op te leveren. Terwijl een omgekeerde trend zichtbaar is, blijkt ook uit het onderzoek van het EIB. Bedrijven consolideren en de keten werkt moeilijker samen.
De ketensamenwerking wordt gestimuleerd met oplossingen zoals Bouw Informatie Modellen (BIM). Hier kan software een cruciale rol spelen. De hele keten werkt dan letterlijk samen aan dezelfde versie, dezelfde data. Als je echt durft samen te werken en samen kennis deelt, zal dit op de lange termijn duurzamer zijn en goed voor de marge. Je zou op die manier zelfs de personeelsuitdagingen kunnen oplossen. Samen dit als een uitdaging zien en niet alleen jij voor jezelf.
Groei is niet iets vanzelfsprekends. Het is geen toeval dat sommige bedrijven de wind in de zeilen hebben. Het zijn ondernemers die heel bewust een andere koers hebben gekozen. Zij anticiperen op de nieuwe realiteit. De focus ligt op vernieuwing, waarde creatie en samenwerking. Daarbij is ondersteunende technologie optimaal ingezet. Het zijn de koplopers op het pad naar het nieuwe tijdperk. Lees hoe jij jouw eigen kracht benutten »
Kansen in de stijgers
Leuk dat je mijn blog tot aan deze paragraaf hebt gelezen, het is een hoop tekst. Of ben je meteen naar deze paragraaf geschoten 😊? Volgens mij is de belangrijkste conclusie dat samenwerken en technologie een rol kan spelen om de productiviteit in de bouw te vergroten. De rode draad is “ga innoveren” en begin zo klein mogelijk. Betrek ook alle mensen daarbij, want juist de mensen op de bouwplaats zien weer andere zaken die geoptimaliseerd kunnen worden. Laat het innoveren en optimaliseren net als DevOps een continu proces zijn.
Processen optimaliseren is een ander aspect. Met name het hele bouwproces en het samenwerken met de ketenpartners. Denk hierbij aan BIM-software. Er zijn vele softwareleveranciers actief met het leveren van oplossingen hiervoor. Dankzij een BIM-oplossing kan je de samenwerking onderling verbeteren en de faalkosten verlagen. Dit verhoogt het rendement. Langdurige en constructieve samenwerking met dezelfde opdrachtgevers, onderaannemers en leveranciers vergroot het succes. Hierdoor weten we van elkaar waar eenieder aan toe is wat de kwaliteit ten goede komt en uiteindelijk de kosten verlaagt.
Tenslotte is talent management voor bouwbedrijven een actueel thema. Als je gaat transformeren en innoveren is het handig als je weet welke talenten je in huis hebt. Dikwijls kan men veel meer dan in de functietitel of profielbeschrijving is opgenomen. Uit het traditionele hokjes denken stappen begint bij het weten wat men kan en wil. Dit is overigens ook een thema dat bijdraagt aan loyale en tevreden mensen.
Referenties
[1] BDO (2015). Het geheim van de uitblinkers (PDF)
[2] NRC (2017). Het wiel in de bouw is echt al uitgevonden
[3] Economisch Instituut voor de Bouw (2017). Innovatie in de bouw (PDF)
[4] NWO, Bouwend Nederland, RUG (2018). A Study of the Challenges and Strategic Opportunities Facing the Dutch Construction Industry (PDF)
[5] FD (2018). Nederland bleef zwelgen in de crisis, en vergat zo te werken aan het echte probleem (PDF)
[6] FD (2019). We willen 20% goedkoper en 50% sneller werken (PDF)
[7] Cobouw (2019). Woningmarktdeskundigen over woelige tijden: ‘De zeepbel loert, maar een nieuwe bouwcrisis… Nee.’
ernstveen.wordpress.com 